Συνέντευξη με την Σ. Τσάτσου – Νικολούλη

Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου «Τι τρέχει με την Ελίζα;», φιλοξενούμε συνέντευξη της συγγραφέως Σοφίας Τσάτσου Νικολούλη.

κα Τσάτσου-Νικολούλη είναι μεγάλη η χαρά μου που έχουμε την ευκαιρία να τα ξαναπούμε, με αφορμή το νέο βιβλίο σας. Το νέο σας βιβλίο, προσεγγίζει την σεξουαλική αγωγή σαν σύγχρονο παραμύθι. Πώς εμπνευστήκατε το συγκεκριμένο βιβλίο, που διαφέρει αρκετά ως θεματολογία από τα προηγούμενα σας;

Πηγή έμπνευσης της Ελίζας αποτέλεσαν οι προβληματισμοί, όχι μόνο οι δικοί μου ως εκπαιδευτικός, αλλά και των συναδέλφων μου, σχετικά με το πώς θα πρέπει να προσεγγίσουμε στην τάξη το ευαίσθητο θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης. Η προσωπική μου μελέτη κινήθηκε γύρω από επιστημονικά άρθρα και παιδικά βιβλία που σχετίζονται με το ζήτημα, αλλά εστίασε και σε περιστατικά που τα παιδιά έπεσαν θύματα σεξουαλικής παρενόχλησης  ή κινδύνεψαν από άτομα του κοντινού συνήθως περιβάλλοντός τους. Πράγματι, η θεματολογία της Ελίζας διαφέρει από τα προηγούμενά μου βιβλία, ωστόσο, το κοινό στοιχείο τους είναι ότι φιλοδοξεί και αυτό να περάσει μέσα από την αφήγηση μιας φανταστικής ιστορίας γνώσεις, σκέψεις και προβληματισμούς. Η ανάγνωση της ιστορίας της Ελίζας αποτελεί ένα ασφαλές περιβάλλον για το παιδί μέσα από το οποίο θα μπορέσει να μάθει πολλά για τις διαπροσωπικές σχέσεις, αλλά και για εκείνους τους κινδύνους που ελλοχεύουν αρκετά συχνά σε αυτές. Άλλωστε, η ταύτιση με την ηρωίδα, όπως συμβαίνει σε κάθε λογοτεχνικό έργο,  μπορεί να λειτουργήσει ως πυξίδα προσανατολισμού, ώστε ο αναγνώστης να βρει ομοιότητες ή διαφορές, να εκφράσει συναισθήματα και να πάρει σημαντικές για τη ζωή του αποφάσεις. Η παιδαγωγική αξιοποίηση της λογοτεχνίας, λοιπόν, αποτελεί τον κοινό παρονομαστή σε όλες τις συγγραφικές μου προσπάθειες

Το βιβλίο σας ξεκινά και τελειώνει με μία αναφορά στις ρίζες του καθενός μας. Η πρωταγωνίστρια του βιβλίου, η Ελίζα, ανήκει σε μία ιδιαίτερα δεμένη οικογένεια και όταν γίνεται αποδέκτης ενός μη φυσιολογικού ενδιαφέροντος από κάποιο πρόσωπο απευθύνεται αμέσως στην οικογένεια της. Τι ρόλο πιστεύετε διαδραματίζουν οι ρίζες του καθενός στην αντιμετώπιση τέτοιων περιστατικών;

Οι γονείς έχουν αναλάβει την άτυπη σεξουαλική διαπαιδαγώγηση των νεότερων μελών της οικογένειας. Υιοθετώντας λεκτικούς τρόπους, όπως οι παραινέσεις μέσω συζητήσεων, αλλά και μη λεκτικούς, με τη στάση τους και το παράδειγμά τους, ανοίγουν έναν δίαυλο επικοινωνίας με τα παιδιά τους. Οφείλουν, λοιπόν, πρώτα οι ίδιοι να ενημερωθούν σωστά γύρω από το ζήτημα της σεξουαλικότητας, ώστε να είναι σε θέση να απαντήσουν στις όποιες απορίες του παιδιού χωρίς να επικρίνουν, δίνοντας πληροφορίες προσαρμοσμένες στην ηλικία του. Ας μην ξεχνάμε, βέβαια, ότι αποτελούν σημείο αναφοράς για το παιδί και καθημερινά του προσφέρουν πρότυπα συμπεριφοράς και αξιών που το παιδί βιώνει, παρατηρεί και μιμείται. Είναι σημαντικό, λοιπόν, από την πλευρά τους να γίνεται προσεκτική ακρόαση των όσων καταθέτει το παιδί, να υπάρχει άπλετη διάθεση χρόνου για επικοινωνία μαζί του και ανοιχτή σκέψη, απαλλαγμένη από ανασφάλειες κι ενδοιασμούς, ώστε τα παιδιά να νιώθουν άνετα και να μη διστάζουν να καταφεύγουν σε αυτούς, όταν έχουν την ανάγκη να μάθουν περισσότερα ή ακόμα κι όταν εμφανιστεί κάποιο πρόβλημα. Οι γονείς, βάζοντας από νωρίς τις σωστές βάσεις, εξασφαλίζουν ειλικρινείς συζητήσεις στην εφηβεία και, κυρίως, συμβάλλουν στο να δημιουργήσουν τα ίδια τα παιδιά υγιείς  και υπεύθυνες σχέσεις ως ενήλικες στο μέλλον. Το επιμύθιο του διηγήματος περικλείει όλα τα παραπάνω: «Οι ρίζες μας, η οικογένειά μας, είναι η προστασία μας!»

Έχοντας και τον ρόλο της εκπαιδευτικού στην δημοτική εκπαίδευση, τι πιστεύετε πως μπορεί να κάνει ο εκπαιδευτικός για να προστατέψει τους μαθητές του; Υπάρχουν σημάδια που δεν θα έπρεπε να αγνοήσει στους μαθητές;

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση, δηλαδή η εκπαίδευση του παιδιού σχετικά με την ανατομία, τις ομοιότητες και τις διαφορές των δύο φύλων, τις μεταξύ τους σχέσεις και την αναπαραγωγική διαδικασία, αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της υγιούς ανάπτυξης του παιδιού. Ο εκπαιδευτικός, λοιπόν, μέσα από τη δική του κατάλληλη επιμόρφωση και την αξιοποίηση πολλαπλών πηγών, οφείλει να προάγει την ψυχική και σεξουαλική υγεία των μαθητών του με δράσεις που συνδυάζουν επιστημονική γνώση και βιωματική προσέγγιση. Τα ερευνητικά δεδομένα που έχουν καταγραφεί στην ελληνική και διεθνή βιβλιογραφία δείχνουν με έκδηλο τρόπο την ανάγκη εφαρμογής κατάλληλων εκπαιδευτικών δράσεων που στοχεύουν στην προαγωγή της γνωστικής, ψυχικής και συναισθηματικής υγείας του παιδιού. Βέβαια, είναι σημαντικό ο εκπαιδευτικός να είναι προσεκτικός ακροατής και παρατηρητής των μαθητών του, ώστε, αν εντοπίσει μία ιδιαίτερη συμπεριφορά  ή γενικότερα κάτι αφύσικο ή ασυνήθιστο, να μπορεί να επέμβει άμεσα.

Κλείνοντας, υπάρχει κάτι άλλο που θα θέλατε να προσθέσετε;

Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση δε σχετίζεται μόνο με τη βιολογική πτυχή της αναπαραγωγής, αλλά έχει και συναισθηματική διάσταση. Δεν αποσκοπεί, δηλαδή, μόνο στο να γνωρίσουν τα παιδιά το σώμα τους ή να κατανοήσουν τις αλλαγές που συμβαίνουν σε αυτό, αλλά κυρίως να αναγνωρίσουν και να αποδεχτούν τα ανάμεικτα συναισθήματα που συνοδεύουν τις αλλαγές αυτές. Η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση οφείλει να ορίζει το σωστό πλαίσιο εκμάθησης του αυτοσεβασμού, αλλά και του ετεροσεβασμού, ώστε τα παιδιά να συνάπτουν σχέσεις υγιείς κι ευτυχισμένες. Ζητούμενο αποτελεί, με άλλα λόγια, η ψυχική ενδυνάμωση των παιδιών, για να μπορέσουν να γίνουν ισορροπημένες προσωπικότητες μέσα σε υγιείς και υπεύθυνες κοινωνικές σχέσεις στο τώρα, αλλά και στο μέλλον.

*Με αφορμή το όνομα της πρωταγωνίστριας και το θέμα του βιβλίου, αξίζει να ενημερωθούμε και για τον σύλλογο Ελίζα, που με διάφορες εκστρατείες ενημερώνει με στόχο να προλαμβάνει κάθε μορφή παιδικής κακοποίησης και φυσικά το χαμόγελο του παιδιού στο οποίο μπορεί να απευθύνεται οποιοσδήποτε, ακόμα και το ίδιο το παιδί, εάν αντιμετωπίζει οποιοδήποτε πρόβλημα.

*Το βιβλίο της κα Τσάτσου-Νικολούλη με τίτλο: “Τι τρέχει με την Ελίζα;” Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μολύβι.

Η Σοφία Τσάτσου-Νικολούλη γεννήθηκε το 1975 στη Θεσσαλονίκη. Σπούδασε παιδαγωγικά στο Παιδαγωγικό Δημοτικής Εκπαίδευσης του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης κι έκανε μεταπτυχιακό στη δημιουργική γραφή στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας. Εκπόνησε το διδακτορικό της στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας, ενώ η τρέχουσα μεταδιδακτορική της έρευνα στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας εστιάζει στην ενίσχυση των Soft Skills στο δημοτικό σχολείο μέσω του παρεμβατικού ρόλου της δημιουργικής γραφής. Έχει πάρει μέρος σε επιστημονικά συνέδρια και άρθρα της έχουν δημοσιευτεί σε συλλογικούς τόμους. Το 2019 το διήγημά της “Αποφράδα ημέρα” βραβεύτηκε στο πλαίσιο του διαγωνισμού “ Ένα βιβλίο για τη Θεσσαλονίκη” από τις εκδόσεις Εντύποις, ενώ το διήγημά της “Οι μαγεμένοι καθρέφτες του κόσμου” συμπεριλήφθηκε στο “Λογοτεχνικό Ημερολόγιο του 2021” των εκδόσεων Κέφαλος. Το 2020 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Φυλάτος το βιβλίο της “Ο Αίμος ταξιδεύει στα Βαλκάνια με μύθους και ποιήματα”, ενώ το το 2022 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΖΗΤΗ το βιβλίο της “Δραστηριότητες Δημιουργικής Γραφής με βάση το Ανθολόγιο Λογοτεχνικών Κειμένων, Ε΄ και ΣΤ΄ Δημοτικού”. Ζει στη Θεσσαλονίκη κι εργάζεται ως δασκάλα σε δημοτικό σχολείο, αλλά και ως συνεργαζόμενο εκπαιδευτικό προσωπικό στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας.

Comments are closed.